Phần mềm dự toán là công cụ hỗ trợ không thể thiếu đối với người lập dự toán chuyên nghiệp, phần mềm giúp người lập dự toán xác định dự toán chi phí xây dựng công trình nhanh và chính xác nhất. Tuy nhiên, nếu quá phụ thuộc vào phần mềm dự toán trong khi chưa nắm rõ bản chất của phương pháp lập dự toán mà người lập đang chọn cũng có hạn chế.
Bài viết "Học lập dự toán xây dựng công trình bằng hình ảnh: phương pháp lập dự toán bù chênh lệch giá vật liệu" đã trình bày phần cơ bản nhất nhằm giúp bạn đọc hiểu rõ bản chất của phương pháp lập dự toán xây dựng công trình theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu. Bài sau đây tôi trình bày phần nâng cao nhằm trả lời cho các bạn các thắc mắc sau đây:
- Có nên chuyển đổi cấp phối vữa sử dụng xi măng PC30 sang PC40 khi lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu.
- Tại sao lập dự toán bù chênh lệch giá vật liệu, kết quả chiết tính dự thầu không bằng kết quả bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng.
Qui ước:
- Lập dự toán xây dựng công trình cho hạng mục công trình có công tác "Xây tường thẳng bằng gạch chỉ (6,5x10,5x22) cm chiều dày <=11 cm, chiều cao <= 16 m vữa XM Mác 75 XMPC30", khối lượng: 20 m3 (chọn công tác này minh họa vì hao phí định mức có % vật liệu khác và % máy khác).
- Áp dụng đơn giá của Thành phố Hà Nội, đơn giá xây dựng công trình công bố theo QĐ số 5481/QĐ-UBND ngày 24/11/2011 của UBND Thành phố Hà Nội.
- Phần trình bày sau đây, tôi sẽ minh họa cách lập dự toán bằng thủ công nhằm giúp các bạn tìm hiểu bản chất của việc lập dự toán, tức chỉ cần sử dụng phần mềm excel cũng có thể lập dự toán mà không quá phụ thuộc vào phần mềm lập dự toán.
Phần 1 - Cách lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu
1. Bảng khối lượng dự toán:
- Đầu tiên các bạn cần tra mã hiệu đơn giá, công tác xây tường thuộc chương V, nội dung công tác Xây tường thẳng bằng gạch chỉ (6,5x10,5x22) cm chiều dày <=11 cm, chiều cao <= 16 m vữa XM Mác 75 XMPC30 có mã hiệu đơn giá: AE.22124; đơn vị tính: m3; chi phí vật liệu, nhân công và máy thi công lần lượt là: 998.313, 526.151 và 22.353.
- Mở bảng tính excel, nhập bảng khối lượng dự toán gồm mã hiệu, nội dung công việc, ĐVT, đơn giá và thành tiền (khối lượng x đơn giá) như hình sau:
Hình: Bảng khối lượng dự toán
- Từ bảng khối lượng dự toán, chúng ta có thể xác định 3 chi phí cơ bản là chi phí vật liệu (A1), chi phí nhân công (B1) và chi phí máy thi công (C1). Đưa 3 chi phí cơ bản này vào bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng, chúng ta có kết quả Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng như hình sau:
Hình: Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng theo kiểu bù giá vật liệu
Nếu không có yêu cầu in bảng phân tích vật tư và tổng hợp khối lượng vật tư, đến đây chúng ta đã xác định được bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng, xem như hoàn thành công việc lập dự toán, quá đơn giản phải không các bạn.
2. Tìm hiểu đơn giá, mã hiệu định mức đơn giá:
- Ở trên khi nhập bảng khối lượng dự toán, các bạn tra bộ đơn giá xây dựng công trình ban hành kèm theo QĐ số 5481/QĐ-UBND của UBND Thành phố Hà Nội, kết quả mã hiệu đơn giá AE.22124 có chi phí vật liệu, chi phí nhân công và chi phí máy thi công lần lượt là: 998.313, 526.151 và 22.353 đồng như hình sau:
Hình: Đơn giá AE.22124 ban hành kèm theo QĐ số 5481/QĐ-UBND của UBND Thành phố Hà Nội
- Để tìm hiểu đơn giá xây dựng công trình Thành phố Hà Nội được xây dựng, tính toán như thế nào trước hết chúng ta cùng tìm hiểu hệ thống mã hiệu định mức do Bộ Xây dựng công bố. Định mức dự toán xây dựng công trình được công bố theo công văn số
1776/BXD-VP ngày 16/08/2007 của Bộ Xây dựng có định mức mã hiệu AE.22120 như sau:
Hình: Định mức dự toán xây dựng công trình mã hiệu AE.22120
Với công bố mã hiệu định mức như hình trên, chúng ta có thể diễn giải nội dung chi tiết như sau: Mã hiệu định mức: AE.22120 (lấy nội dung cột mã hiệu ghép với với cột kích thước); Nội dung công tác: Xây tường thẳng bằng gạch chỉ (6,5x10,5x22) cm chiều dày <=11 cm, chiều cao <= 16 m; ĐVT: 1m3
Mã hiệu đơn giá AE.22124 - Xây tường thẳng bằng gạch chỉ (6,5x10,5x22) cm chiều dày <=11 cm, chiều cao <= 16 m vữa XM Mác 75 XMPC30 do UBND Thành phố Hà Nội ban hành sử dụng vữa xi măng PC30 cát mịn có mô đun độ lớn Ml=1,5-2,0, tra cứu phụ lục cấp phối vật liệu vữa xây ban hành kèm theo công văn số 1776/BXD-VP ta có mã vữa xây B1224. Định mức cấp phối vữa xây B1224 cụ thể như hình sau:
Hình: Định mức cấp phối vữa xây B1224
Mẹo: công tác xây đá sử dụng vữa xây cát vàng có mô đun độ lớn Ml>2; công tác xây gạch sử dụng vữa xây cát mịn có mô đun độ lớn Ml= 1,5-2,0.
Công tác xây gạch sử dụng 0,23 m3 vữa xây, áp định mức cấp phối vật liệu mã vữa xây (B1224) cho mã hiệu AE.22124, ta có bảng hao phí vật liệu như sau:
Hình: Phân tích chi tiết hao phí mã hiệu AE.22124
Để xây dựng được bộ đơn giá XDCB cần phải xác định giá vật liệu, lương nhân công và bảng giá ca máy thiết bị thi công, với bộ đơn giá XDCB khu vực Thành phố Hà Nội ban hành theo QĐ số 5481/QĐ-UBND, cơ sở để tính toán đơn giá xây dựng công trình cụ thể như sau:
- Giá vật liệu xây dựng trong đơn giá tính theo Bảng giá vật liệu đến chân công trình trên địa bàn Hà Nội theo mặt bằng giá cuối quý III năm 2011 và chưa bao gồm thuế giá trị gia tăng.
- Chi phí nhân công trong đơn giá tính với mức lương tối thiểu vùng I: 2.000.000 đ/tháng theo Nghị định số 70/2011/NĐ-CP ngày 22/082011 của Chính phủ. Mức lương tối thiểu chung là: 830.000 đồng/tháng theo Nghị định số 22/2011/NĐ-CP ngày 04/04/2011 của Chính phủ. Cấp bậc tiền lương theo bảng lương A.1, thang lương 7 bậc, mục 8.1 - xây dựng cơ bản ban hành kèo theo Nghị định số 205/2004/NĐ-CP ngày 14/12/2004 của Chính phủ. Bảng tính lương nhân công 3,5/7 (nhóm I) có lương ngày công bằng 216.523 được tính toán như sau:
Hình: Bảng tính lương nhân công xây dựng công trình
- Đơn giá Máy thi công tham khảo Bảng dự toán ca máy và thiết bị thi công xây dựng công trình trên địa bàn Thành phố Hà Nội công bố kèm theo Quyết định số 5477/QĐ-UBND ngày 24/11/2011 của UBND Thành phố Hà Nội.
Từ kết quả phân tích chi tiết hao phí như trên, tiến hành áp giá vật liệu, giá nhân công và giá máy thi công, kết quả chiết tính mã hiệu đơn giá AE.22124 như hình sau:
Hình: Bảng phân tích đơn giá mã hiệu AE.22124
Đến đây hy vọng bạn đọc đã hiểu được đơn giá vật liệu, đơn giá nhân công, đơn giá máy thi công: 998.313, 526.151, 22.353 đã nhập vào bảng khối lương dự toán ở trên đã được Thành phố Hà Nội tính toán và ban hành như thế nào.
3. Tính bù chênh lệch giá vật liệu:
- Nếu thời điểm lập dự toán giá vật liệu trên thị trường (hoặc thông báo giá của Liên Sở Tài chính - Xây dựng) không thay đổi so với giá vật liệu tại thời điểm ban hành bộ đơn giá XDCB, lúc này chi phí vật liệu (A1) được xác định từ bảng khối lượng dự toán như hình trên là xong.
- Tuy nhiên, nếu tại thời điểm lập dự toán, giá vật liệu theo thông báo giá của Liên Sở có thay đổi thì làm sao, tư duy đơn giản nhất đã thành quán tính là thiếu sẽ tính bù.
- Để bù chênh lệch vật liệu trước hết cần phải lập bảng phân tích vật tư và tổng hợp khối lượng vật tư.
Hình: Bảng phân tích vật tư
Từ kết quả bảng phân tích vật tư, tiến hành lập bảng tổng hợp khối lượng vật tư, ta sẽ có bảng tổng hợp khối lượng vật tư để từ đó xác định chênh lệch vật liệu.
Hình: Tổng hợp vật tư, xác định chênh lệch vật liệu (A2)
Đến đây bạn đọc sẽ thắc mắc tại sao chi phí vật liệu tính theo bộ đơn giá là: 19.966.260 đồng nhưng ở bảng tổng hợp vật tư giá vật tư (giá gốc) chỉ còn 18.747.660 đồng. Với cách lập dự toán xây dựng công trình theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu, các Sở chuyên ngành thường chỉ chấp nhận tính bù chênh lệch vật liệu chính, không chấp nhận tính bù chênh lệch vật liệu khác, vì vậy chênh lệch vật liệu (A2) ở bảng trên chỉ tính bù chênh lệch vật liệu chính không tính bù chênh lệch % vật liệu khác.
4. Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng
Từ bảng tổng hợp vật tư, xác định được chi phí chênh lệch vật liệu A2, đưa chi phí chênh lệch vật liệu (A2) vào bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng ta có kết quả tính bảng dự toán như hình sau:
Hình: Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng kiểu bù giá vật liệu
Đến đây xem như đã hoàn thành công việc lập dự toán công trình. Tuy nhiên, Chủ đầu tư lại yêu cầu sử dụng xi măng PC40 để tiết kiệm chi phí, câu trả lời là "quá đơn giản", phần mềm dự toán tôi đang sử dụng đã có chức năng chuyển đổi từ xi măng PC30 sang PC40 bằng một thao tác nhấn chuột. Hãy cùng tôi tìm hiểu xem nếu phân tích vật tư với cấp phối vữa sử dụng xi măng PC40 có đơn giản không nhé.
Phần 2 - Có nên chuyển đổi xi măng PC30 sang PC40 khi lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu
TH1 - Phân tích vật tư với mã vữa xây sử dụng xi măng PC40, không thay đổi đơn giá Vật liệu tại bảng khối lượng dự toán :
Bảng khối lượng dự toán chỉ chỉnh sửa lại tên công tác, đơn giá vật liệu không thay đổi như hình sau:
Hình: Bảng khối lượng dự toán
Bảng phân tích vật tư sẽ phân tích lại với định mức vữa xây sử dụng xi măng PC40. Như đã phân tích ở trên mã hiệu đơn giá AE.22124 ban hành với cấp phối vữa xây là B1224, như vậy mã vữa xây sử dụng xi măng PC40 tương ứng là B2224. Kết quả phân tích vật tư như hình sau:
Hình: Bảng phân tích vật tư với mã vữa xây sử dụng xi măng PC40
Từ kết quả bảng phân tích vật tư, tiến hành lập bảng tổng hợp khối lượng vật tư, ta sẽ có bảng tổng hợp khối lượng vật tư để từ đó xác định chênh lệch vật liệu
Hình: Bảng tổng hợp vật tư, xác định chênh lệch vật liệu (A2)
Từ bảng tổng hợp vật tư, xác định được chi phí chênh lệch vật liệu A2, đưa chi phí chênh lệch vật liệu (A2) vào bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng ta có kết quả tính bảng dự toán như hình sau:
Hình: Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng bù chênh lệch vật liệu sử dụng xi măng PC40
Nếu bạn đang lập dự toán như tôi trình bày ở trên, bạn đã phạm sai lầm nghiêm trọng khi xác định chi phí vật liệu (A1) là
19.966.260.
Lý do: Thành tiền 19.966.260 = 20m3 x 998.313, trong đó đơn giá 998.313 chính là đơn giá vật liệu mã hiệu đơn giá AE.22124 ban hành theo QĐ số
5481/QĐ-UBND ngày 24/11/2011 của UBND Thành phố Hà Nội, đơn giá ban hành theo QĐ số 5481/QĐ-UBND tính toán với vữa xây sử dụng xi măng PC30 không phải vữa xây dựng sử dụng xi măng PC40. Mã hiệu đơn giá AE.22124 nếu sử dụng vữa xây xi măng PC40 có đơn giá vật liệu là:
981.828 đồng (xem bảng phân tích đơn giá xây dựng công trình mã hiệu AE.22124 bên dưới).
TH2 - Phân tích vật tư với mã vữa xây sử dụng xi măng PC40, có thay đổi đơn giá Vật liệu tại bảng khối lượng dự toán :
Bảng khối lượng dự toán chỉnh sửa lại tên công tác, thay đổi đơn giá vật liệu như hình sau:
Hình: Bảng khối lượng dự toán
Cơ sở để nhập cột vật liệu: 981.828 được lấy từ bảng chiết tính đơn giá mã hiệu AE.22124 vữa sử dụng xi măng PC40 như hình sau:
Hình: Bảng phân tích đơn giá xây dựng công trình mã hiệu AE.22124 sử dụng xi măng PC40
Bảng phân tích vật tư sẽ phân tích lại với định mức vữa xây sử dụng xi măng PC40. Như đã phân tích ở trên mã hiệu đơn giá AE.22124 ban hành với cấp phối vữa xây là B1224, như vậy mã vữa xây sử dụng xi măng PC40 tương ứng là B2224. Kết quả phân tích vật tư như hình sau:
Hình: Bảng phân tích vật tư với mã vữa xây sử dụng xi măng PC40
Từ kết quả bảng phân tích vật tư, tiến hành lập bảng tổng hợp khối lượng vật tư, ta sẽ có bảng tổng hợp khối lượng vật tư để từ đó xác định chênh lệch vật liệu
Hình: Bảng tổng hợp vật tư, xác định chênh lệch vật liệu (A2)
Từ bảng tổng hợp vật tư, xác định được chi phí chênh lệch vật liệu A2, đưa chi phí chênh lệch vật liệu (A2) vào bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng ta có kết quả tính bảng dự toán như hình sau:
Hình: Bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng bù chênh lệch vật liệu sử dụng xi măng PC40
Nhận xét:
Lập dự toán như TH2, xét về mặt tính toán chi phí là hoàn toàn đúng. Tuy nhiên phương pháp này sẽ gặp rắc rối khi Sở chuyên ngành thẩm tra, thanh tra hồ sơ lập dự toán xây dựng công trình.
- Lý do: căn cứ để lập dự toán là bộ đơn giá XDCB của địa phương, khi tra cứu bộ đơn giá XDCB của địa phương, mã hiệu đơn giá AE.22124 có đơn giá vật liệu là:
989.313 không phải là đơn giá
981.828 như đã lập ở bảng khối lượng dự toán.
- Đơn vị lập dự toán phải giải trình con số
981.828 từ đâu mà ra, cách giải thích đơn giản nhất là in bảng phân tích đơn giá xây dựng công trình kèm theo hồ sơ dự toán.
Đôi lời:
Năm 2009, phần mềm lập dự toán ADTPro đã cung cấp dữ liệu đơn giá tỉnh Lâm đồng có mã hiệu đơn giá sử dụng xi măng PC40 (thêm chữ a vào sau mã hiệu đơn giá) để khách hàng lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu, cấp phối vữa sử dụng xi măng PC40, tức là lập theo TH2 như trình bày ở trên.
Sau một thời gian lập dự toán các đơn vị phản ánh sẽ gặp rắc rối nếu lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu với xi măng PC40. Tuy nhiên, nếu lập dự toán theo phương pháp lập đơn giá xây dựng công trình, cấp phối vữa sử dụng xi măng PC40, hồ sơ lập dự toán lại dễ dàng được chấp nhận.
Từ tháng 10/2010, sau khi SXD Lâm đồng công bố đơn giá nhân công và đơn giá máy thi công, ADTPro đã cung cấp bộ đơn giá Lâm đồng (2010) trong đó cột đơn giá Vật liệu, đơn giá Nhân công và đơn giá Máy thi công đều bằng 0, mục đích để các đơn vị tư vấn không còn lựa chọn nào khác ngoài lập dự toán theo phương pháp lập đơn giá xây dựng công trình.
Cũng nhờ cách làm dữ liệu này mà hầu hết các đơn vị tư vấn tại Lâm đồng đều đã quen với phương pháp lập dự toán lập đơn giá xây dựng công trình và hầu như đã từ bỏ cách lập dự toán xây dựng công trình theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu.
Lỗi như trên chỉ xảy ra duy nhất với bộ đơn giá Lâm đồng, bộ đơn giá các tỉnh/thành phố khác không bị lỗi như trên, các đơn vị lập dự toán bằng phần mềm ADTPro, nếu chọn cách lập dự toán bù chênh lệch giá vật liệu khi chuyển sang sử dụng vữa xi măng PC40, cột đơn giá sẽ chuyển sang bằng 0 và thường được tư vấn và không có đơn vị nào mắc lỗi như ở TH2.
Tóm lại: Nếu chọn lập dự toán xây dựng công trình theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu
không nên sử dụng chức năng chuyển đổi định mức từ PC30 sang PC40.
Nếu Chủ đầu tư bắt buộc phải sử dụng định mức cấp phối vữa xi măng PC40, các đơn vị tư vấn cần chọn lập dự toán theo phương pháp lập đơn giá xây dựng công trình (tham khảo phụ lục số 6 - Thông tư số 04/2010/TT-BXD) hoặc lập dự toán theo phương pháp Tổng hợp vật tư và áp giá vật liệu như của TPHCM.
Phần 3 - Tại sao lập dự toán theo phương pháp bù chênh lệch giá vật liệu, kết quả tính đơn giá dự thầu không bằng bảng tổng hợp dự toán chi phí xây dựng
Phần 3 và phần 4 đang được biên soạn, xin mời quay trở lại sau.
>> Nhấn Thích bên dưới nếu nội dung bài viết này hữu ích.